کودک مستقل
کودک مستقل به چند طریق اساسی متفاوت از کودک وابسته است. اگر کودک شما مستقل است، شما به آنها این باور را داده‌اید که شایسته هستند و قادر به مراقبت از خود می باشند. شما آنها را طوری تربیت کرده‌اید که خودشان فعالیت‌هایی را بیابند که معنیدار و رضایت بخش هستند. شما به فرزند خود برای تجربه کامل زندگی و درس‌های مهم آن آزادی عمل داده‌اید. کودک مستقل از راه‌های زیر قابل تشخیص است:
- ذاتا دارای انگیزه هستند زیرا به انها اجازه داده میشود که دلائل خود را برای رسیدن به موفقیت داشته باشند.
- به آنها فرصت و راهنمایی لازم برای کشف فعالیت‌های کامیابانه بر اساس انتخاب‌های خودشان داده شده است.
- والدین از مشوق‌های درونی مناسب استفاده میکنند و میزان استفاده از آنها به ندرت است.
- ارتباط با والدین بیشتر مشارکتی است تا کنترل گرایانه، به طوری‌‌که عقاید و خواسته‌های کودک دیده شده و در نظر گرفته می‌شوند.
- تصمیم گیرنده‌های خوبی هستند زیرا به آنها اجازه داده بودند که گزینه‌های گوناگون را در نظر بگیرند، و تصمیم نهایی را با حمایت و راهنمایی والدین بگیرند نه اینکه والدین به تنهایی تصمیم بگیرند
مفهوم پذیرش مسئولیت برای کودک
کودک باید بداند که در خانه، روزانه کارهای زیادی انجام میشود و هرکس برای انجام کاری مسئول است، و کودک هم باید خدماتی به عنوان یکی از اعضای خانواده انجام دهد . یکی از مناسب‌ترین راه‌ها برای شناخت کودک؛ از این مفهوم، آن است که کارهایی را که در منزل به صورت روزانه انجام میشود را به صورت فهرستی بنویسیم و برای او بخوانیم، این موضوع که چه کسانی این اعمال را انجام میدهند و چه کسانی از آن خدمات انجام شده بهره میبرند، این عمل سبب میشود که کودک کاملا متوجه شود خدماتی که دریافت میکند، بدون سعی و تلاش و زمان و هزینه مهیا نشده است. و خود کودک هم باید در این زمینه نقش داشته باشد.
روشهایی برای افزایش استقلال کودکان
1.امنیت را برقرار کنید ـ اگر کودکتان در محیطی امن و با احساس آرامش خاطری پرورش یافته است پس در دوران طفولیت و کودکی ذاتاً مستقل خواهد شد. استقلال طلبی در دوران کودکی شروع به تحول میکند. نخستین بار در دوران طفولیت و زمانی است که شما دور از دید کودک قرار میگیرید و آنها اضطراب جدایی را تجربه میکنند که برای‌شان به عنوان مرحله مهمی از زندگی محسوب میشود. با آگاه کردن کودکتان از برقراری نیازهای امنیت و بیان و راهنمایی آنها از مباحث جدایی به روشی مثبت به آنها کمک خواهید کرد تا احساس امنیت کنند و آن اولین مرحلهای است که نشان میدهد کودکان میتوانند مراحل استقلال طلبی را به خوبی پشت سرگذارند. برای مثال، وقتی که شما در یک اتاق دیگری هستید و کودکتان سروصدا میکند دلیل این کار آن است که او شما را نمیبیند و ممکن است شما از اتاق دیگری برای آرام شدنش با او صحبت کنید، آنها از حضورتان باخبر می‌شوند و بدون اینکه شما را به صورت عینی ببیند نیز امکان آرام شدن وجود دارد.
2.آنها را تشویق کنید اما مجبور نکنید ـ برخی از مادران اضطراب نسبتاً زیادی برای مستقل شدن کودکان‌شان دارند و آنها را مجبور به این موضوع میکنند. برای مثال، شما ممکن است کودکتان را برای رفتن به اردوهای تابستانی مجبور کنید با وجود اینکه میدانید آنها آمادگی این کار را ندارند. کودکتان را ترغیب کنید تا در راستای مراحل استقلال طلبی پیش رونده ای به عنوان یک رویکرد برتر پیش روند. ممکن است کودک را به یک اردوی روزانه سوق دهید ولیکن او شب هنگام به خانه برگردد جایی که او در آنجا احساس آرامش دارد.
3.بستر اشتباه کردن را برای کودکتان فراهم کنید ـ “مادران آویزان” اصطلاحی برای والدینی است که دور و بر کودک میپلکند و به او اجازه تجربه پیامدهای طبیعی را نمیدهند. این میتواند موجب عدم احساس آرامش در مسئولیت پذیری زندگیشان و استقلال طلبی در برخی از کودکان شود. سعی کنید بین کنترل زیاد و رویکرد فرزندپروری آسان گیر تعادل برقرار کنید. زمانی که به کودکتان اجازه درک لمس عواقب طبیعی زندگی را از نزدیک میدهید آنها نیز توانایی اداره امور و نحوه تصمیم گیری را یاد خواهند گرفت.
4.از کودکتان درخواست کمک کنید ـ یک گام برای کمک به کودک در افزایش استقلال طلبی، کمک خواستن از آنها در انجام کارهای سبک است. میتوان این کار را در همان سنین کودکی آغاز کرد. برای مثال، از آنها میخواهید تا اسباب بازی های‌شان را جمع کنند یا میز غذا را بچینند و در آماده کردن سفره غذا به شما کمک کنند. آنها میتوانند با شما در سریع قدم زدن و شستن اتومبیل نیز همراه شوند. با این اوصاف، زمانی کودک مسئولیت پذیری را یاد میگیرد که احساس شایستگی را درک کرده باشد.
5-شرایط را برای عبور از بازی به مسئولیت مهیا کنید .اگرچه فعالیت های ساده فرزند نوپا شما ، اکثرأ پایه های مسئولیت پذیری می باشند، اما این طور نیست که کودک هر گاه که راه رفتن را آغاز کرد ؛ شروع به انجام کارهم بکند. در زندگی ابتدایی کودک ؛ معمولا پذیرفتن مسئولیت، با بازی توأم می باشد .عامل مهمی که سبب ایجاد احساس مسئولیت در کودکان می شود ” بازی کردن ” می باشد . پدر و مادر بعدأ ناچار خواهند شد تا بین بازی کردن کودکان و کار آن ها تعادلی برقرار کنند با این وجود که فرایند ها و مهارت هایی در بازی کردن وجود دارد که به کودک آموخته می شود ، ولی باید به مرور زمان کودکان را به فعالیت هایی به جز بازی کردن ملزم کنید .لازمه ی ایجاد مسئولیت ؛ ایجاد مرحله ی عبوراز بازی به مسئولیت میباشد. کودک ابتدا اسباب بازی هایش را به عنوان سرگرمی، جمع می کند سپس برای آنکه به مادر کمک کند آن ها را مرتب میکند، کمی بعد از این زمان به علت آن که از بزرگترها حرف شنویی داشته؛ این عمل را انجام میدهد و در نهایت چون کودک خودش را برای جمع کردن اسباب بازی هایش مسئول میداند، شروع به کار میکند. مهارت پدر و مادر و مربیها در این است که مرحلهی عبور از بازی به مسئولیت را به گونهای انجام دهند که، کودکان بتوانند به راحتی حس احساس مسئولیت نسبت به خود و اطرافیان‌شان داشته باشند و بتوانند آن را تکامل بخشند. در این صورت ابتدا ؛ برای فرزند خود در راستای مسئولیتهای بعدی او، بازیهایی را طراحی کنید. ثانیأ بین بازی و مسئولیت فرزند خود تعادلی را با افزایش سنش ایجاد کنید. در اوایل کودکی اکثرا کودک وقت خود را به بازی کردن صرف میکند، اما باید بتدریج شرایطی فراهم شود که فرزند شما زمانی را برای انجام اموری که چندان هم برایش جالب نیستند بگذارد. البته باید تعادل حفظ شود و در سنین کمتر از دبستان کودک باید بیشتر زمان خود را صرف بازی کند.
6-استفاده ی مناسب از پاداش ها کنید:به دلیل آن که منابع پاداش در اختیار پدر و مادر قرار دارد، آنها باید به گونهای از این عامل استفاده کنند که سبب تقویت مسئولیت پذیری باشد. بعضی از افراد بر این معتقدند که برای رفتار مناسب، “پاداش ” نوعی ” رشوه ” به حساب میآید و عده ای دیگر از افراد از پاداش به خصوص پاداشهای مادی، به عنوان تنها عامل تحریک کنندهی کودک استفاده میکنند. در صورتی پاداشهای مادی ممکن است رشوه محسوب شوند که از آنها به عنوان اساسی ترین روش برای ایجاد انگیزه در کودک توسط والدین استفاده کنند. و یا اگر کودک یاد بگیرد که اگر در برابر اوامر والدین مدتی مقاومت کند، در نهایت در ازای پذیرش از اوامر آنها ، پاداش دریافت میکنند .
نکات پایانی
با اعمال راه و روشهایی که در این متن آمد شما میتوانید فرزندی مسئولیت پذیر تربیت کنید ولی باید توجه کنید که تربیت چنین کودکی، به گونهای خاص؛ نیازمند اطلاعاتی خاص و اعمال این روشها و صبوری بر آنها نیز میباشد. به عبارت بهتر؛ تنها با داشتن این اطلاعات شما کودکی مسئولیت پذیر پرورش ندادهاید ، و برای این کار باید زمان و دقت لازم به کار ببرید.