چگونه به بچههای چاق رژیم بدهیم؟
چاق بودن به این معنا است که میزان چربی‌های زائد بدن افزایش یافته است.امروزه این معضل زیاد شده و سن آن پایین آمده است و به دلیل رایج شدن روش‌های اشتباه زندگی، خیلی شاهد ابتلای کودکان به چاقی هستیم. ازطرف دیگر، تحقیقات نشان داده است چاقی در کودکان ارتباط مستقیمی با بالا بودن وزن آنها هنگام تولد و وزن‌گیری‌شان در دوران شیرخوارگی و کودکی دارد. به همین دلیل تاکید می‌شود که کودکان را از نظر وزن‌گیری و منحنی رشد زیرنظر داشته باشید و پیگیر شاخص رشد آنها باشید.
تعریف چاقی در کودکان با بزرگسالان متفاوت است بنابراین باید سنجشی از منحنی های رشد داشته باشیم یعنی نسبت قد به سن و وزن به سن را به دست آوریم و ببینیم در محدوده نرمال یا چاقی قرار می گیرد. اگر نسبت به دست آمده بین 5 تا 8 درصد باشد، کودک در وضعیت نرمال قرار دارد و اگر در محدوده 85تا 95 درصد باشد کودک اضافه وزن دارد و در نهایت اگر بیش از 95 درصد باشد ، کودک به چاقی مفرط دچار شده است.
کارشناس‌ان تغذیه می‌گویند اگر فرزند شما اضافه وزن دارد، حتما مراقب چاقی او باشید. متاسفانه در کشور ما این باور نادرست جاافتاده که کودک سالم، کودک چاق و پرخور است، در حالی که چاقی نوعی بیماری است. بچه‌هایی که از کودکی به اجبار و بیش از نیاز بدن‌شان به آنها غذا خورانده می‌شود، معده‌هایی بزرگ خواهند داشت و در سنین بالاتر دچار چاقی خواهند شد.
درمان چاقی کودک به سن او و سایر شرایط پزشکی اش بستگی دارد. معمولا درمان شامل تغییر در رژیم غذایی کودک ومیزان فعالیت بدنی او است.
چرا بچه ها چاق می شوند
بدن انرژی مصرف نشده را به عنوان چربی ذخیره میکند و برای انجام فعالیتها و زنده بودن همواره باید غذا و کالری دریافت شود حال اگر مواد دریافت شده بدن بیش از نیاز افراد باشد بدن این مواد اضافه را به صورت چربی در خود ذخیره خواهد کرد. مصرف غذاهای نامناسب مثل غذاهای باچربی و قند بالا به جای مصرف غذاها و مواد سالم، کمبود فعالیت های فیزیکی و نداشتن تحرک بچههای امروزی از علل چاقی در کودکان است. با این که بعضی از دلایل ژنتیکی و هورمونی میتوانند در چاقی کودک موثر باشند اما اغلب این اضافه وزن به دلیل پُرخوری کودک و عدم تحرک کافی او است. بر خلاف بزرگسالان، کودکان برای رشد و نمو به مواد مغذی و کالری بیشتری نیازمندند. بنابراین اگر روزانه کالری مورد نیاز برای رشد و متابولیسم و فعالیت مصرف شود، میزان اضافه وزن با میزان رشد متناسب خواهد بود.اما میزان اضافه وزن در کودکانی که انرژی ای بیش از کالری مورد نیاز خود مصرف می کنند، بالاتر از حدی است که بدن برای رشد به آن محتاج است.البته باید بدانید که بیماری های ژنتیکی و اختلالات هورمونی نیز می توانند سبب چاقی در کودکان شوند.
مشکلات روحی در کودکان چاق!
کودکانی که در چنین شرایطی قرار دارن، معمولا افت و خیزهای عاطفی و روانی رو تجربه میکنن که از تمسخر سایر بچه ها سرچشمه میگیره، این افت و خیزها حتی اعتماد به نفس اونا رو کاهش میده طبیعیه چون به طور پیوسته مورد تمسخر قرار میگیرن و همین مسئله برای کودک که در حال رشد مهم هست و نیاز به دیده شدن و درخشیدن داره به یک مشکل روحی تبدیل میشه و تا بزرگسالی همراهشه.
روش‌های پیش‌گیری از چاقی:
1. تغذیه سالم را به کودک بیاموزید:
فرهنگ تغذیه درست را باید از خانواده و سنین کودکی آغاز کرد. آنچه مسلم است اینکه رژیم سرشار از نان و برنج چاق‌کننده است. پس باید از این گروه مواد غذایی به اعتدال مصرف کرد. مشخص است که برنج سفید ارزش غذایی بالایی ندارد و بهتر است از همان سن پایین ذائقه کودک را به سمت برنج سبوس‌دار و قهوه‌ای و نان جو ببریم.
2. تنقلات بی‌ارزش را از برنامه غذایی کودک حذف کنید
میزان مصرف تنقلات بی‌ارزش و پرکالری را باید تا جای ممکن پایین آورد. کودک باید بداند که تنقلاتی مانند چیپس و پفک جایی در برنامه غذایی او ندارد و تنقلات سالم مثل مغزها و برگه‌ها را باید جایگزین آنها کرد.
3. کودک را به مصرف انواع سبزی و میوه ترغیب کنید
از همان سنین پایین باید کودکان را به مصرف انواع سبزی تازه ترغیب کرد. متاسفانه بچههای ما علاقه زیادی به خوردن سبزی ندارند و دلیل آن هم تمایل والدین به خوراندن مواد غذایی پرکالری‌تر و حجیم‌تر به فرزندان‌شان است. باید فرهنگ مصرف سبزی‌های پخته را که فیبر بالایی دارند جا انداخت.
4. غذا خوردن پس از سیری، ممنوع!
فرهنگ اشتباهی که متاسفانه در مهدها هم به کودکان آموزش داده می‌شود، آینه کردن بشقاب است. نباید کودکان را مجبور کنیم تا تمام مواد غذایی داخل بشقاب را بخورند. کودک باید به اندازه حجم معده و برحسب نیاز تا جایی که پیام فیزیولوژیک سیری منتقل شود غذا بخورد. باقیمانده غذا را می‌توان در یخچال نگه داشت و در وعده بعد مجدد به کودک داد. نباید معده کودک را به سطل زباله تبدیل کرد زیرا در این شرایط مازاد غذا به سلول‌های چربی تبدیل می‌شود.
5. ورزش را از قلم نیندازید
گاهی والدین فکر می‌کنند فرزندان‌شان به اندازه کافی در مدرسه تحرک دارند اما واقعیت این است میزان ورزش در مدرسه چندان کافی و جدی نیست و باید حتما چند ساعتی را در 3-2 هفته به ورزش هوازی از جمله دو، فوتبال یا بسکتبال اختصاص داد. یکی از اجزای مهم برنامه ی کاهش وزن خصوصا در مورد کودکان، فعالیت بدنی است. ورزش نه تنها سبب مصرف کالری بیشتر می‌شود بلکه سبب ساخت استخوان‌های محکم،عضلات و خواب راحت در طول شب و انرژی بیشتر در طول روز می‌گردد. ایجاد این عادات دردوران کودکی می‌تواند در بزرگسالی علی‌رغم تغییرات هورمونی و تاثیرات اجتماعی که اغلب منجر به پُرخوری می‌شوند، به حفظ وزن در محدوده ی نرمال کمک کند. کودکان فعال به احتمال بیشتر در بزرگسالی نیز اندامی متناسب خواهند داشت.
6. همگی با هم هماهنگ شوید
اگر کودکی اضافه وزن دارد والدین، مادربزرگ و پدربزرگ‌ها و همه اطرافیان باید با همدیگر هماهنگ باشند. اطرافیان به جای اینکه برای کودک به‌عنوان هدیه تنقلات غیرمغذی بخرند، میوه و موادمغذی بخرند
7 به کودک چاق نگویید «نخور»!
در کودکان بدقلق و لجباز بیان این موضوع که چاق هستی و نباید بخوری اثر عکس دارد و باعث افزایش میل کودک به خوردن می‌شود. بهترین کار این است که غیرمستنقیم و زیرپوستی به کودکان چاق رژیم بدهید. مثلا ظرف غذای کودک را کمی کوچک کنید یا اگر به رستوران می‌روید به‌جای 3 پرس غذا 2 پرس سفارش دهید و هر یکی دو قاشق یا اگر پیتزاست، یک برش از غذای کودک بردارید. همین مقدار کم به‌تدریج باعث می‌شود وزن کودک کم شود. البته باید کودک زیرنظر متخصص تغذیه هم باشد زیرا افزایش وزن با افزایش قد کودک طبیعی است
8. فست‌فود را محدود کنید
سعی کنید در خانه فست‌فود درست کنید و تا جای ممکن کمتر به رستوران بروید. بهتر است قانونی در این رابطه داشته باشید. مثلا هر 2 ماه یک‌بار فست‌فود بخورید. اما در آن روز دیگر جلوی بچه را نگیرید. می‌توانید از فست‌فودهای رژیمی هم استفاده کنید.
9.مدت زمان حضور در مهمانی‌ها را محدود کنید
هر چه زمان بیشتری در مهمانی بمانید، بیشتر می‌خورید پس سعی کنید مدت زمان ماندن در مهمانی را تا جای ممکن کم کنید. در طول مهمانی به کودک نگویید نخور. قبل از رفتن به مهمانی سعی کنید شکم بچه را با موادغذایی مغذی پر کنید تا در طول میهمانی کمتر تنقلات بخورد. در مهمانی نمی‌توان به بچه گفت مثلا دسر نخور اما در خانه دسر، شیرینی و بستنی را ممنوع کنید.
برای رژیم کودکان بایدیک‌سری نکات را رعایت کرد:
- رعایت رژیم برای کودکان کار ساده‌ای نیست پس قبل از اینکه کودک‌تان اضافه وزن پیدا کند، الگوی تغذیه را در خانه اصلاح کنید.
- تنقلات را در خانه انبار نکنید. وقتی در خانه چیپس، پفک، شکلات و شیرینی هست، نمی‌توان مدام به کودک تذکر داد که نخور. این نوع مواد غذایی را در خانه نگه ندارید.
- اگر فرزند پرخوری دارید به اندازه یک وعده غذایی بپزید. اضافه غذا پختن و نگه‌داشتن آن برای وعده بعد باعث می‌شود کودک به محض اینکه گرسنه شد سراغ قابلمه غذا برود
- هرگز به کودکی که چاق است، توهین نکنید. جملاتی مانند اینکه «کارد بخوره شکمت، نخور!» باعث کاهش اعتماد به‌نفس کودکان در دوران نوجوانی می‌شود. یک نوجوان چاق مخصوصا دختران در این شرایط دچار اضطراب و افسردگی می‌شوند و میل به خودکشی در آنها بالا می‌رود.