گریه و بی‌قراری کودک و دلایل آن
تنها راه شناخت ما از کودک گریه کردن اوست اگر کودک گریه نمی‌کرد ما راه دیگیری برای شناخت نیازهایش نداشتیم نیازهایی مانند گرسنگی، درد، بیماری یا حتی بغل کردن. والدین تحمل شنیدن صدای گریه کودک را ندارند و با شنیدنش دچار استرس می‌شوند و تمام تلاش‌شان را می‌کنند که او را ساکت کنند.گریه کودک باعث می‌شود که تماس او نیز با والدین بیشتر شود.گریه کودک از زمانی‌که او صحبت کردن را یاد می‌گیرد خیلی کمتر می‌شود چون راحتت‌تر می‌تواند نیازهایش را بیان کند.روانشناسان معتقدند که گریه پسر از دختر خیلی بیشتر است ولی دلیل آن را نمی‌دانند.
گریه کودک در 3 ماه اول زندگی بیشتر از زمان‌های دیگر است و بعد از آن زمان گریه‌اش نصف می‌شود. اکثر شیرخواران در زمان عصربیشتر گریه می‌کنند. واز 6 تا 12 ماهگی گریه کودک در هنگام شب افزایش پیدا می‌کند.
زمان تقریبی گریه کودکان در سه ماه اول زندگی 2 ساعت در شبانه روز و زمان گریه در 4 تا12 ماهگی تا 1 ساعت در روز است.
نکته‌هایی که والدین باید بدانند:
اول از همه باید بدانند گریه کودک تقصیر خودش نیست و کودک با این‌کار تنها می‌خواهد نیازش را بگوید و نمی‌توان گفت که شما به او درست رسیدگی نمی‌کنید و یا کودک‌تان در آینده رشدش مختل می‌شود یا فردی بداخلاق می‌شود. خلق و‌خوی کودکان با هم متفاوت است آنها را با هم مقایسه نکنید فقط سعی کنید با خلق‌وخوها آشنا شوید.
انواع خلق‌وخو:
زود تحریک شونده: گریه کودک دلیلی ندارد. فقط احتیاج دارن در محیطی آرام قرار بگیرند برای این بچه‌ها محیط را آرام کنید. زیاد بازی نکنید و به علائمی که نشان می‌دهد خسته شده توجه کنید. مکیدن دست را تشویق کنید. در جای تاریک در کنارش دراز بکشید و سعی کنید بیشتر در خانه بمانید.
حساس: بعضی از کودکان به محرک‌های محیطی حساسیت بیشتری نشان می‌دهند. این کودکان به محرک بو، صدا، روشنایی، چهره‌هایی که به صورتشان نزدیک می‌شود به خصوص اگر افراد متفاوتی باشند و حتی حرکات بدن خودشان بیشتر حساسیت نشان می‌دهند. این بچه‌ها با عوض کردن لباس یا بردن به حمام، حین ویزیت پزشک و.... شروع به گریه می‌کنند.
مشخصه بچه‌های حساس موارد زیر است:
فوری از یک وضعی به وضعیت دیگر می‌روند. مثلا از بیداری به خواب. بیشتر از جای‌شان می‌پرند. حرکات پرشی در اندام‌های‌شان بیشتر است. در این بچه‌ها باید تحریک کننده‌هایی مثل سرما، صدای بلند و.... را به حداقل برسانید. با صدای آرام صحبت کنید. به علائمی که نشان می‌دهد به زودی گریه خواهند کرد، توجه کنید. از لباس‌های نخی و راحت برای‌شان استفاده کنید. اگر حمام کردن یا عوض کردن لباس اذیتش می‌کند این کار‌ها را به حداقل برسانید. این بچه‌ها به محیط حمایت‌گر، آرام و بی‌سر و صدا، بیشتر احتیاج دارند.
فعال: نیاز به توجه دارند. به اطراف خود علاقه نشان می‌دهند و در طول روز بیشتر بیدار است. در صندلی مخصوص بچه بگذارید. در موقعی که کار می‌کنید مرتب با او حرف بزنید. وقتی فکر کردید دارد حوصله‌اش سر می‌رود، به اتاق‌های مختلف ببرید. اسباببازی‌هایش را زود به زود عوض کنید. اسباببازی‌هایش را در قسمت‌های مختلف خانه بگذارید تا خوشحالش کنید. از موسیقی و بازی‌های مختلف استفاده کنید.
علائم نشان دهنده شروع گریه قریب‌الوقوع:
بستن و مالیدن چشم‌ها
صدای ملچ‌وملوچ در آوردن
دست‌هایش را به هم مالیدن یا به زمین کشیدن.
در این صورت فورا وضعیت را تغییر دهید. اگر نیاز خاصی دارد برطرف کنید (گرسنگی و....). صورت‌تان را به صورتش نزدیک کنید. ضمن تداوم تماس چشمی با او به آرامی صحبت کنید. نامش را به طور مکرربه کار ببرید. دستتان را روی شکمش قرار دهید و کمی فشار دهید. خیلی آرام دست‌هایش را در دو طرف بدنش صاف کنید تا نتواند دست‌هایش را تکان دهد. به آرامی بلندش کنید و تکانش دهید. روی شانه قرارش دهید تا بتواند همه جار را ببیند. بگذارید دست یا شصتش را بمکد.
بعضی بچه‌ها برای اینکه به خواب بروند چیزی را در دست‌شان لمس می‌کنند تا به خواب بروند. می‌تواند یک اسباب بازی، یک تکه پارچه یا هر چیزی که به نظرشان آشنا برسد، باشد. این کار مانعی ندارد و احساس امنیت به کودک می‌دهد.
تشخیص نوع و علت گریه:
بعضی مواقع علت خاصی برای گریه وجود ندارد و نباید مادر خودش را برای اینکه علت گریه را نتوانسته پیدا کند سرزنش کند. بعضی مواقع تغییراتی که برای بچه واقع می‌شود بیشتر از تحمل عصبی اوست.
گریه بیش از حد:
به گریه بیش از ۳ ساعت در ۲۴ ساعت اطلاق می‌شود. یک چهارم شیرخواران چنین گریه‌ای دارند. علل مختلفی برای آن ذکر می‌شود: دادن بیش از حد شیر، کم دادن شیر، آروغ، درد شکم، سن مادر، جنس بچه، آلرژی، هوش والدین، میزان تحصیلات والدین، بچه اول، بغلی کردن بچه و مادر الکلی و سیگاری ولی علت واقعی آن مشخص نیست.
مطالعات نشان نداده که در کیفیت گریه بچه‌ها با نیاز منجر به گریه بچه ارتباطی باشد. با این وجود اغلب والدین اظهارمی‌کنند که هر نیاز بچه گریه مخصوص به خودش را دارد: گرسنگی، درد، نیاز به بغل کردن بیماری و...
سوالی که مطرح می‌شود این است که آیا زایمان مشکل می‌تواند منجر به گریه بیش از حد کودک شود؟ بله ثابت شده است که زایمان طول کشیده با فورسپس یا واکیوم یا سزارین با مقدار بیشتری از گریه همراه است. نوزادی که زود‌تر از موعد مقرر به دنیا آمده هم بیشتر گریه می‌کند. احتمال می‌رود بخشی هم به علت تجربه نامناسب مادر باشد، که تمایل مادر به بچه را کاهش می‌دهد.
علل گریه در نوزاد:مطابقت با محیط: در چند روز اول بعد از تولد نوزاد باید با محیط اطراف خود به سرعت مطابقت پیدا کند. نوزاد از محیط گرم و نرم رحم به محیطی منتقل می‌شود که پر از صدا نور و انواع حس‌هایی است که قبلا تجربه نکرده بود. بنابراین دور از ذهن نیست که نوزاد به علت شوک برخورد با این موارد احساس ناراحتی بکند و ناراحتی خود را به صورت گریه نشان بدهد.
عدم شناخت نیاز‌های کودک: در روز‌های اول بعضی از گریه‌های نوزادتان برای این است که شما هنوز با نیاز‌های او آشنا نشده‌اید. بنابراین تا حد امکان به رفتار فرزندتان توجه کنید شما رفتار‌های او را در داخل رحم می‌شناسید. می‌دانید چه موقعی خوابیده، حرکاتش را درک کردید و فرزندتان نیز ضربان قلب شما را احساس کرده که زمینه ساز ارتباط روحی و جسمی را برای هم فراهم می‌کند. بنابراین فرزندتان را با هیچ بچه‌ای مقایسه نکنید. او موجودی استثنایی و خاص است. او فرزند شماست.
ناراحتی روحی: در روز‌های اول نوزاد نیاز دارد که تا حد امکان نزدیک شما باشد. اگر گریه فرزندتان با اقدامات عادی قطع نشد شاید تنها نیاز دارد که در کنارش باشید.
احساس عدم امنیت: نوزاد در بغل شما احساس آرامش می‌کند و وقتی روی زمین می‌گذارید ناراحت می‌شود این علامت نشان می‌دهد که بچه بغل می‌خواهد. بچه از اینکه در بغل شما باشد ضربان قلب شما را بشنود و به صورت شما نگاه کردن لذت می‌برد.
حوصله‌اش سر رفته: حدود ۵ ماهگی تنها به این علت ممکن است گریه کند که حوصله‌اش سر رفته و نیاز دارد که کسی او را سرگرم کند. در این صورت جایی بگذارید تا دور و بر را بتواند ببیند و به اتاقی که دارید کار می‌کنید ببرید و صدایش کنید.
تحریک بیش از حد: بغل کردن بیش از حد، محیط شلوغ، حتی بازی بیش از حد ممکن است بچه را ناآرام و حساس کند. او را به اتاق آرام ببرید و کمک کنید بخوابد. برایش عکس کتاب نشان دهید و داستان تعریف کنید. قوطی‌های خالی هم اسباب بازی خوبی است.
خستگی مفرط: بچه خسته نیاز به آرامش دارد. برای اینکه آرامش خود را حفظ کند او را در بغل بگیرید به محیط کم نور بروید، آرام تکانش دهید، آواز بخوانید، ضربات آرام و ریتمیک به پشتش وارد کنید.
ترس: از صدای بلند و یا تصویری ممکن است اتفاق بیافتد.
درک اضطراب والدین: بچه‌ها اضطراب مادر و پدر را درک می‌کنند. لذا بچه در بغل کسی که اضطراب دارد نمی‌تواند آرام بگیرد. مادران اغلب به علت استرس ناشی از گریه بچه در سیکل معیوبی می‌افتند که از یک طرف منجر به افزایش گریه بچه و در نتیجه افزایش استرس مادر شده و به همین شکل ادامه پیدا می‌کند. در این مواقع بچه در بغل یک فرد دیگر آرامش بیشتری می‌گیرد. مواقعی که بچه به هیچ عنوان آرام نمی‌گیرد بهتر است از یک نفر برای کمک استفاده کنید. آرام شدن بچه در بغل فرد دیگر نشانهٔ این نیست که فرزندتان شما را نمی‌خواهد یا شما بی‌کفایت هستید.
علل جسمی:گرسنگی: قبل از اینکه بچه گریه کند به نشانه‌های احتمالی گرسنگی توجه کنید. این نشانه‌ها شامل: باز و بسته کردن دست روی سینه، باز و بسته کردن دهان، مک زدن، قورت دادن متناوب است. بچه معمولا هر ۲ الی ۳ساعت باید تغذیه شود.
تشنگی: تعداد دفعات ادرار کردن اگر از معمول کمتر باشد نشانه مصرف پایین مایعات یا تعریق بیش از اندازه است. شیرخوار در صورت تغذیه مناسب نیاز به آب ندارد. در صورتی که احساس می‌کنید تشنه است بیشتر شیر بدهید. در شیر مصنوعی خوار‌ها ممکن است علاوه بر شیر نیاز به کمی آب هم وجود داشته باشد. به خصوص اگر شیر با غلضت نامناسب تهیه شود. در مناطق بسیار گرم ممکن است شیرخوار نیاز به آب داشته باشد. برای کودکان بهتر است از آب جوشیده سرد شده استفاده کنید.
کهنه کثیف شده: هر بچه‌ای با کهنه کثیف گریه نمی‌کند. ولی کهنه کثیف می‌تواند بعدا منجر به ادرار سوختگی در شیرخوار شود که در این صورت کهنه خیس منجر به ناراحتی شیرخوار می‌شود.
آروغ: بعد از شیر دادن، شیرخوار را مدت چند دقیقه حالت نیمه نشسته قرار دهید و سپس بلند کنید و روی شانه‌های خود بگذارید. از یک پیشبند و یا کهنه زیر چانه بچه استفاده کنید تا لباستان کثیف نشود و دهان شیرخوار هم با لباس شما تماس پیدا نکند.
احساس گرما یا سرما: نوزاد توانایی تنظیم درجه حرارت بدن خود را ندارد. لذا برای اینکه متوجه دمای بدنش شوید از پشت دستتان روی شکم شیرخوار یا سینه استفاده کنید. دست‌ها و پا‌ها محل مناسبی برای سنجش گرمای بدن کودک نیست و اغلب سرد‌تر است. وقتی وارد محیط گرم می‌شوید لباس اضافی را در بیاورید حتی اگر خواب باشد. در هوای سرد از پوشش مناسب استفاده کنید و مثلا ماشین را قبل از بردن بچه به داخل آن گرم کنید.
نیاز به تغییر وضعیت: قبل از اینکه نوزاد بتواند خودش وضعیت بدنش را تغییر بدهد ممکن است گریه شیرخوار تنها برای اینکه وضعیت ناراحتی دارد اتفاق بیافتد.
لباس یا محیط ناراحت: حلقه جوراب دور مچ پا، حلقه شورت در ران، وجود جسم خارجی یا حشره در لباس، ماندن مواد شوینده در کهنه پارچه‌ای، تنگی لباس، بالش یا تشک ناراحت باشد یا مثلا نور در چشمش می‌تابد و...
گرفتگی بینی: نوزاد با دهان نمی‌تواند نفس بکشد بنابراین در صورت گرفتگی بینی نمی‌تواند خوب شیر بخورد و مدام احساس ناراحتی می‌کند.
گریه‌های ظاهراً بدون علت:کولیک یا قولنج: گریه ناگهانی در شیر خوار زیر ۳ ماه برای سه روز در هفته، که حداکثر ۳ ساعت طول بکشد را کولیک می‌گویند. گریه‌های شبیه کولیک در عفونت ادرار، گوش درد یا سرما خوردگی ممکن است اتفاق بیافتد. کولیک در حقیقت مشکل کودک نیست بلکه مشکل والدین است و باید تاکید شود که گذرا است.
نشانه‌های قولنج: در هفته ۲ تا ۳ شروع می‌شود. اغلب سر یک ساعت مشخص شروع می‌شود که اغلب بعد از ظهر است. علت خاصی برای آن پیدا نمی‌شود. اغلب بعد از شیر خوردن بد‌تر می‌شود. اغلب بچه‌ها موقع شروع درد سرخ می‌شوند، پا‌های‌شان را در شکم‌شان جمع می‌کنند و پشت‌شان کمی خم می‌شود. در ۳ تا ۴ ماهگی کولیک کاهش پیدا می‌کند
علل قولنج کولیک: سیستم عصبی نابالغ نوزاد بخصوص اگر نوزاد به صدا و نور و.. حساس باشد. ممکن است تنها گریه برای این باشد که بقیه استرس‌های محیطی را متوقف کند. ممکن است گریه نزدیک عصر به علت این باشد، که می‌خواهد استرس در طول روزش را تخلیه کند. شاید برای این است که وقتی گریه شروع می‌شود نمی‌داند چطور باید این رفتار متوقف شود و به کمک والدین احتیاج دارد. بیشتر به خلق بچه بستگی دارد. تنها 10% موارد به علت مشکلات تغذیه‌ای است مانند حساسیت به پروتئین شیر، عدم هضم غذا. ولی تغیر نوع شیر منجر به بهبود وضعیت نمی‌شود (مثلا بعضی فکر می‌کنند اگر شیر مصنوعی بخورد خوب می‌شود)
راه‌های آرام کردن نوزاد: تکان دادن ریتمیک آرام روی دست‌ها یا انداختن روی پا‌ها: شنیدن صدای قلب و ریتم تنفس و حرکات ریتمیک کودک را آرام می‌کند.
حرکات منظم و متناوب در ننو، کودک را آرام می‌کند. همچنین گذاشتن شیر خوار روی پا‌ها و حرکات متناوب با‌ها به چپ و راست هم همین اثر را دارد.
بستن کودک به سینه یا پشت
وارد کردن ضربات متناوب و آرام به پیشانی یا هر نقطه دیگر
ماساژ
استفاده از صدا‌های یکنواخت مانند صدای ماشین لباسشویی یا جارو برقی
مسافتی را با او در ماشین طی کنید. کودک حتما روی صندلی عقب ماشین باید حمل شود.
بغل کردن توسط پدر بسیار موثر است. اغلب موارد پدر‌ها در آرام کردن فرزندشان موفق‌تر هستند. صدای بم پدر برای بچه آرام بخش‌تر است. پدر‌ها می‌توانند، فرزندشان را به شکل زیر بغل کنند. این نوع بغل کردن برای شیرخوار بسیار آرام بخش است.
علل دیگر گریه شیرخوار:
گریه حین شیر خوردن: گرفتن نامناسب پستان توسط شیرخوار
تمیز بودن بینی: مطمئن شوید راه تنفسی شیرخوار باز است.
پستان پر از شیر: قبل از شیر دادن کمی شیر بدوشید.
گرسنه بودن شیرخوار پس از شیرخوردن کامل: سینه دیگر بدهید و در شیر مصنوعی خوار با پزشک مشورت کنید.
اگر شیر مصنوعی می‌خورد: اندازه سوراخ پستانک متناسب بزرگ باشد منجر به سرعت زیاد منجر به خفگی شیرخوار شود ودر صورت تنگی پستانک شیرخوار حین مک زدن خسته می‌شود. همچنین اندازه پستانک هم باید مناسب باشد.
افزایش نیاز: هفته ۶ و بین ۱۲ تا ۱۴ هفته نیاز تغذیه‌ای افزایش پیدا می‌کند بنابراین گریه بیشتر می‌شود.
گریه بعد از شیر خوردن:
آروغ نوزاد را بگیرید: نوزادی که شیر مادر می‌خورد زود‌تر گرسنه می‌شود بنابراین در چند روز اول شیر خودرن هر دو ساعت و در نوزاد پره ترم ممکن است این مدت کوتاه‌تر هم شود که به علت چربی و پروتئین پایین‌تر شیر مادر است که زود‌تر هضم می‌شود، همچنین معده نوزاد کوچک است، زمان لازم است تا هر دو نحوه شیر دهی مناسب را درک کنید.
خواب شیرخوار: در ۶ هفتگی ساعت داخلی نوزاد شکل می‌گیرد. لذا تا آن زمان فرق شب و روز را ندارد.
قنداق: بعضی بچه‌ها به خصوص شیرخوار حساس از حرکات بدن خودشان از خواب می‌پرند و می‌ترسند. لذا یک ملحفه کوچک و سبک را زیر بچه بیندازید. ابتدا ملحفه را تا بزنید. تای ملحفه باید گردن را بپوشاند. سپس دست را صاف کنید و یک طرف ملحفه را روی شیرخوار بیاورید و زیر بدنش محکم کنید. سپس تای دوم را بیاورید و زیر پای بچه محکم کنید.
چند نکته مفید:
با بغل کردن نوزاد حین گریه کردن، نوزاد لوس نمی‌شود.
با گریه ریه‌ها ورزش نمی‌کند.
گریه تنها نشانه‌ای از وجود نیازی در نوزاد شماست.
نوزاد با گریه نمی‌خواهد شما را کنترل کند.
بنابراین باید به سرعت به گریه نوزاد پاسخ داد. پاسخ سریع منجر به تکامل سریع‌تر ذهنی و احساس اطمینان و اعتماد بیشتر در نوزاد می‌شود.
نقش پدر در نگهداری از نوزاد:
حمایت عاطفی پدر منجر به شیر دهی موفق می‌شود.
ایجاد ارتباط و وابستگی پدر مانند مادر به شیر خوار.
ازابتدا باید پدر درگیر شود. به دو علت اول شما وقت استراحت پیدا می‌کنید. دوم پدر احساس فراموش شدن بهش دست نمی‌دهد.
صدای بم پدر بیشتر کودک را آرام می‌کند. در ضمن درگیری شدید عاطفی مادر به علت گریه نوزاد منجر به بد‌تر شدن گریه نوزاد می‌شود.
چه گریه‌ای نیاز به مراقبت پزشک دارد؟
گریه‌ای که با گریه‌های قبلی فرق دارد و شدید است.
با بغل کردن افزایش پیدا کند.
خوب شیر نخورد.
همراه اسهال یا استفراغ باشد
نقاط پوستی قرمزی وجود داشته باشد که با فشار از بین نرود.
همراه با تب باشد.
تماس چشمی برقرار نکند یا خیلی بی‌حال باشد.
شکمش شدیدا باد کرده باشد.
تنفس تند داشته باشد
گوشش را بکشد.